Thứ Bảy, 25 tháng 6, 2011

Gluten: Cái bạn không biết có thể giết bạn

Không ăn bánh mì

Tác giả: Mark Hyman, MD
Nguồn: Gluten: What you don't know might kill you

Có một thứ bạn đang ăn có thể đang giết dần bạn, và bạn thậm chí không biết điều đó!

Nếu bạn ăn bánh burger hay khoai tây chiên của McDonald suốt tuần hay uống sáu lon coca mỗi ngày, bạn có thể biết rằng bạn đang rút ngắn cuộc sống của mình. Nhưng ăn một lát bánh mì nâu ngon lành và giòn tan, làm từ bột mì nguyên cám – làm thế nào nó có thể có hại cho sức khỏe của bạn?

Vâng, bánh mì có chứa gluten, một loại protein có trong lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen, spelt, kamut, và yến mạch. Nó ẩn thân trong bánh pizza, bánh mì, bánh ngọt và hầu hết các thực phẩm chế biến sẵn. Rõ ràng, gluten là thành phần chính của thực đơn Mỹ.

Điều mà hầu hết mọi người không biết là gluten có thể gây những biến chứng sức khỏe nghiêm trọng cho nhiều người. Bạn có thể nằm trong số đó ngay cả khi bạn không có biểu hiện rõ ràng của bệnh celiac.

Trong bài viết hôm nay, tôi muốn tiết lộ sự thật về gluten, giải thích những mối nguy hiểm và cung cấp cho bạn một phương pháp đơn giản để giúp bạn xác định xem gluten có phải là một vấn đề với bạn hay không.

Những nguy cơ từ gluten

Một nghiên cứu lớn gần đây đăng trong Journal of the American Association (Tạp chí của Hiệp hội Y học Hoa Kỳ) cho thấy rằng những người bị bệnh celiac ở dạng rõ ràng hay tiềm ẩn hay bị nhạy cảm với gluten có nguy cơ tử vong cao hơn, chủ yếu là do bệnh tim và ung thư (i).

Nghiên cứu này xem xét bệnh án của gần 30.000 bệnh nhân trong khoảng thời gian từ 1969 đến 2008 và phân loại những ca tử vong thành ba nhóm: Những người bị bệnh celiac rõ ràng; những người bị sưng tấy thành ruột nhưng không có biểu hiện bệnh celiac rõ ràng; và những người có nhạy cảm với gluten (có nồng độ kháng thể với gluten cao nhưng không bị sưng tấy thành ruột).

Các kết quả nghiên cứu thật bất ngờ: Nguy cơ tử vong ở nhóm một là cao hơn bình thường 39%; nhóm hai cao hơn 72% và nhóm ba cao hơn 35%.

Đây là một nghiên cứu mang tính đột phá, chứng tỏ rằng không nhất thiết cứ phải có bệnh celiac rõ ràng hay thành ruột bị sưng tấy (biết được qua sinh thiết) thì bạn mới bị những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng – thậm chí tử vong – khi ăn gluten.

Một điều đáng chú ý khác nữa là 99% số người có vấn đề sức khỏe do ăn gluten không hề biết điều đó. Họ gán bệnh tật hay những triệu chứng sức khỏe tồi tệ của họ cho một nguyên nhân nào đó khác – chứ không phải cho sự nhạy cảm với gluten, điều mà họ hoàn toàn có thể tránh được.

Và đây là một số tin tức gây sốc nữa...

Một nghiên cứu khác so sánh mẫu máu của 10.000 người từ 50 năm trước với 10.000 người hiện nay cho thấy tỷ lệ mắc bệnh celiac toàn diện đã tăng 400 phần trăm (xác định được bởi nồng độ kháng thể TTG cao) (ii). Nếu chúng ta phát hiện một sự gia tăng 400 phần trăm của bệnh tim hay ung thư, tin đó sẽ được đăng trên trang nhất báo. Nhưng chúng ta hầu như không nghe thấy tăm hơi gì về nghiên cứu này. Lát nữa tôi sẽ giải thích lý do của sự gia tăng đó. Nhưng trước tiên, hãy tìm hiểu những thiệt hại về kinh tế của đại dịch không được biết tới này.

Những vấn đề sức khỏe liên quan đến gluten mà không được chẩn đoán đang khiến hệ thống y tế Mỹ phải tiêu tốn những khoản tiền khổng lồ không đáng. Tiến sĩ Peter Green, giáo sư Y học Lâm sàng của trường đại học Columbia, nghiên cứu tất cả 10 triệu người tham gia bảo hiểm sức khỏe CIGNA và tìm ra rằng những người được chẩn đoán chính xác với bệnh celiac sử dụng ít dịch vụ y tế hơn và giảm chi phí chăm sóc sức khỏe của mình đến 30% (iii). Vấn đề là ở chỗ chỉ có 1% những người có vấn đề được chẩn đoán chính xác. Điều đó có nghĩa là 99% còn lại đang phải chịu đựng những vấn đề sức khỏe mà không biết nguyên nhân, gây thiệt hại cho hệ thống y tế hàng triệu đôla.

Và không phải chỉ một vài người bị, mà là hàng triệu người. Số người bị nhạy cảm với gluten nhiều hơn nhiều so với những gì bạn nghĩ – đặc biệt là những người bị bệnh mãn tính. Dạng nghiêm trọng nhất của dị ứng với gluten, bệnh celiac, ảnh hưởng 1 trong 100 người, hay ba triệu người Mỹ. Hầu hết trong số họ không biết là họ bị. Nhưng những dạng nhẹ hơn của dị ứng với gluten còn phổ biến hơn nữa và có thể ảnh hưởng đến 1/3 dân số Mỹ.

Tại sao bạn không nghe nói gì mấy về điều này?

Thực ra bạn có nghe, chỉ có điều bạn không nhận ra nó. Bệnh celiac và nhạy cảm với gluten cải trang thành hàng chục căn bệnh khác với những cái tên khác nhau.

Nhạy cảm với gluten: Một nguyên nhân, nhiều căn bệnh

Một bài viết tổng hợp trong New England Journal of Medicine (Tạp chí Y học New England) liệt kê 55 “căn bệnh” có thể có nguyên nhân là ăn gluten (iv). Chúng bao gồm bệnh loãng xương, bệnh đường ruột dễ bị kích thích, bệnh viêm tấy đường ruột, bệnh thiếu máu, ung thư, mệt mỏi mãn tính, viêm loét (v), và rồi viêm khớp, lupus, đa xơ cứng và gần như tất cả các bệnh tự miễn khác. Gluten còn có liên quan đến nhiều bệnh tâm thần (vi) và thần kinh, bao gồm chứng lo âu, trầm cảm (vii), tâm thần phân liệt (viii), suy giảm trí nhớ (ix), đau nửa đầu, động kinh, tổn hại dây thần kinh (x). Nó cũng có liên quan đến chứng tự kỷ nữa (xi).

Lúc trước chúng tôi thường nghĩ bệnh celiac hay các vấn đề với gluten chỉ có ở những đứa trẻ bị tiêu chảy, sụt cân và không phát triển. Bây giờ chúng tôi biết bạn có thể nhiều tuổi, mập mạp, táo bón mà vẫn có bệnh celiac hay nhạy cảm với gluten.

Nhạy cảm với gluten thực ra là một căn bệnh tự miễn. Nó gây ra sưng tấy trong khắp cơ thể bạn, với những ảnh hưởng rộng khắp lên tất cả các cơ quan bao gồm não, tim, khớp, đường tiêu hóa và nhiều nữa. Nó có thể là nguyên nhân duy nhất đằng sau rất nhiều “căn bệnh” khác nhau. Để chữa những căn bệnh này, bạn cần chữa cái gốc của nó – và đó thường là sự nhạy cảm với gluten – chứ không chỉ các triệu chứng bên ngoài.

Dĩ nhiên, điều này không có nghĩa là TẤT CẢ các trường hợp trầm cảm hay bệnh tự miễn hay những căn bệnh khác kể trên ở tất cả mọi người đều có nguyên nhân là gluten. Nhưng gluten là một trong những điều đầu tiên bạn cần xem xét đến nếu bạn có bất cứ căn bệnh mãn tính nào.

Do không xem xét đến bệnh celiac và nhạy cảm với gluten, chúng ta gây ra sự đau khổ và những cái chết không cần thiết cho hàng triệu người Mỹ. Những vấn đề sức khỏe gây ra bởi sự nhạy cảm với gluten không thể điều trị bằng những loại thuốc mới. Chúng chỉ có thể được giải quyết bằng cách loại bỏ 100% gluten khỏi thực đơn của bạn.

Câu hỏi còn lại là: Tại sao chúng ta lại nhạy cảm với thứ được coi là thức ăn cơ bản nuôi sống con người này?

Có nhiều lý do...

Một trong số chúng là trong quá trình phát triển, chúng ta không tiến hóa để tiêu hóa các loại cây họ cỏ, đặc biệt là gluten, trong thực đơn của chúng ta. Lúa mì chỉ được đưa vào châu Âu thời Trung Cổ, và 30% số người có nguồn gốc châu Âu mang gen của bệnh celiac (HLA DQ2 hoặc HLA DQ8) (xii). Những gen này làm tăng khả năng bị các vấn đề về sức khỏe khi ăn gluten.

Để làm ra những chiếc bánh mì và bánh ngọt nhẹ, xốp, ngon lành trong các cửa hàng, các giống lúa mì của Mỹ được lai giống để có hàm lượng gluten cao hơn nhiều so với những giống lúa mì ở châu Âu. Loại lúa mì siêu gluten này được đưa vào trồng tại Mỹ gần đây và hiện đã “lây nhiễm” sang hầu hết tất cả các giống lúa mì của Mỹ.

Để biết bạn có phải là một trong hàng triệu người đang phải chịu đau khổ vì sự nhạy cảm với gluten mà không biết không, chỉ cần làm theo hướng dẫn đơn giản sau đây.

Chế độ ăn loại trừ / tái hòa nhập

Mặc dù các xét nghiệm có thể giúp xác định sự nhạy cảm với gluten, cách duy nhất để bạn biết đó có phải thực sự là một vấn đề với bạn không là loại bỏ tất cả gluten trong một thời gian ngắn (2 – 4 tuần) để xem bạn cảm thấy thế nào. Loại bỏ các loại thực phẩm sau đây:

  • Thực phẩm chứa gluten: lúa mạch, lúa mạch đen, yến mạch, spelt, kamut, lúa mì, triticale. Hãy vào trang www.celiac.com để xem danh sách đầy đủ các loại thực phẩm có chứa gluten, cũng như những nguồn gluten mà bạn không ngờ tới.
  • Các nguồn gluten giấu mặt: hỗn hợp nấu súp, dầu trộn salad, nước sốt, cũng như son môi, một số hiệu vitamin và thuốc, các con tem và phong bì mà bạn vẫn liếm khi dán, v.v...

Để thử nghiệm này có kết quả, bạn PHẢI loại trừ 100 phần trăm gluten khỏi chế độ ăn của bạn. Không một ngoại lệ, không một chút gluten giấu mặt, không một chút nào.

Sau đó ăn thử lại xem điều gì xảy ra. Nếu bạn cảm thấy khó chịu, dù chỉ một chút, bạn cần kiêng gluten vĩnh viễn. Thử nghiệm này sẽ cho bạn biết những tác động của gluten lên cơ thể bạn tốt hơn bất cứ xét nghiệm bên ngoài nào.

Nhưng nếu bạn vẫn muốn xét nghiệm, nhớ một số điều sau đây.

Xét nghiệm bệnh celiac hay độ nhạy cảm với gluten

Có nhiều loại xét nghiệm bệnh celiac hay độ nhạy cảm với gluten. Tất cả các xét nghiệm này giúp xác định nhiều biểu hiện khác nhau của sự dị ứng hay nhạy cảm với gluten / lúa mì. Chúng sẽ xác định:

  • Kháng thể chống gliadin IgA
  • Kháng thể chống gliadin IgG
  • Kháng thể chống endomysial IgA
  • Kháng thể mô transglutaminase (cả IgA và IgG trong những trường hợp nghi ngờ)
  • Tổng số kháng thể IgA
  • Các gen HLA DQ2 và DQ8 (thỉnh thoảng dùng để phát hiện nhạy cảm với bệnh celiac từ gen)
  • Sinh thiết đường ruột (hiếm khi cần thiết nếu có các kháng thể với gluten

Khi bạn làm những xét nghiệm này, có một số điều cần lưu ý.

Dựa trên những nghiên cứu mới đây về những nguy hiểm của sự nhạy cảm với gluten mà không có biểu hiện rõ ràng của bệnh celiac, tôi coi bất cứ hàm lượng cao bất thường của bất cứ kháng thể nào là dấu hiệu quan trọng cho thấy bạn cần thử chế độ ăn loại trừ gluten. Nhiều bác sĩ coi việc có hàm lượng kháng thể chống gliadin cao mà sinh thiết đường ruột không chỉ ra các tổn hại là “dương tính giả”. Điều đó có nghĩa là xét nghiệm có vẻ là dương tính nhưng thực ra không quan trọng.

Bây giờ chúng ta không còn có thể nói vậy nữa. Dương tính là dương tính. Cũng như với mọi loại bệnh khác, có một dải mức độ nghiêm trọng, từ sự nhạy cảm nhẹ với gluten cho đến bệnh celiac toàn diện. Và ngoài bệnh celiac ở đường ruột, gluten còn có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe ở các cơ quan khác trong cơ thể. Nếu nồng độ các kháng thể là cao, bạn nên từ bỏ gluten một thời gian xem có phải nó là nguyên nhân dẫn đến các vấn đề sức khỏe của bạn không.

Vậy là bạn đã thấy miếng bánh mì lành mạnh đó thực ra không lành mạnh chút nào! Hãy thử làm theo lời khuyên của tôi trong bài này để xem gluten có phải là nguyên nhân giấu mặt của các vấn đề về sức khỏe của bạn không. Việc đơn giản là loại bỏ cái chất quỷ quyệt này khỏi thực đơn của bạn có thể giúp bạn đạt được sức khỏe tốt suốt đời.

Đấy là tất cả cho ngày hôm nay. Bây giờ tôi muốn nghe từ bạn...

Bạn có phải là một trong hàng triệu người đã từng tin rằng gluten là một thực phẩm hoàn toàn an toàn?

Những thức ăn chứa gluten có ảnh hưởng đến bạn như thế nào?

Những lời khuyên bạn có thể chia sẻ với người khác về loại bỏ gluten từ chế độ ăn uống của bạn?

Tài liệu tham khảo:

  • (i) Ludvigsson JF, Montgomery SM, Ekbom A, Brandt L, Granath F. "Small-intestinal histopathology and mortality risk in celiac disease." JAMA. 2009 Sep 16;302(11):1171-8.
  • (ii) Rubio-Tapia A, Kyle RA, Kaplan EL, Johnson DR, Page W, Erdtmann F, Brantner TL, Kim WR, Phelps TK, Lahr BD, Zinsmeister AR, Melton LJ 3rd, Murray JA. "Increased prevalence and mortality in undiagnosed celiac disease." Gastroenterology. 2009 Jul;137(1):88-93
  • (iii) Green PH, Neugut AI, Naiyer AJ, Edwards ZC, Gabinelle S, Chinburapa V. "Economic benefits of increased diagnosis of celiac disease in a national managed care population in the United States." J Insur Med. 2008;40(3-4):218-28.
  • (iv) Farrell RJ, Kelly CP. Celiac sprue. N Engl J Med. 2002 Jan 17;346(3):180-8. Review.
  • (v) Sedghizadeh PP, Shuler CF, Allen CM, Beck FM, Kalmar JR. "Celiac disease and recurrent aphthous stomatitis: a report and review of the literature." Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2002;94(4):474-478.
  • (vi) Margutti P, Delunardo F, Ortona E. "Autoantibodies associated with psychiatric disorders." Curr Neurovasc Res. 2006 May;3(2):149-57. Review.
  • (vii) Ludvigsson JF, Reutfors J, Osby U, Ekbom A, Montgomery SM. "Coeliac disease and risk of mood disorders--a general population-based cohort study." J Affect Disord. 2007 Apr;99(1-3):117-26. Epub 2006 Oct 6.
  • (viii) Ludvigsson JF, Osby U, Ekbom A, Montgomery SM. "Coeliac disease and risk of schizophrenia and other psychosis: a general population cohort study." Scand J Gastroenterol. 2007 Feb;42(2):179-85.
  • (ix) Hu WT, Murray JA, Greenaway MC, Parisi JE, Josephs KA. "Cognitive impairment and celiac disease." Arch Neurol. 2006 Oct;63(10):1440-6.
  • (x) Bushara KO. "Neurologic presentation of celiac disease." Gastroenterology. 2005 Apr;128(4 Suppl 1):S92-7. Review.
  • (xi) Millward C, Ferriter M, Calver S, Connell-Jones G. "Gluten- and casein-free diets for autistic spectrum disorder." Cochrane Database Syst Rev. 2004;(2):CD003498. Review.
  • (xii) Green PH, Jabri B. "Coeliac disease." Lancet. 2003 Aug 2;362(9381):383-91. Review.

Về tác giả:
Mark Hyman là một bác sĩ đang hành nghề và là người sáng lập Trung tâm UltraWellness. Ông là tác giả cuốn The UltraMind Solution và nhiều cuốn sách khác về sức khỏe.

Nhận xét: Xem tiếp chương 3 cuốn "Cơ thể nguyên thủy, tâm trí nguyên thủy" với tựa đề "Tác hại của gluten trong ngũ cốc" để biết thêm thông tin.



1 nhận xét:

  1. thông tin thật bổ ích! Mình cũng bị rối loạn đường ruột vì bột mì nè. Nên cẩn thận với bánh ngọt, bột mì nhé!

    Trả lờiXóa

Lưu ý: Chỉ thành viên của blog này mới được đăng nhận xét.